اسپین-آف چیست؟ توضیحاتی مختصر ولی جامع در رابطه با اسپین-آف

اسپین-آف چیست؟ این سوالیست که همه کسانی که وارد دنیای سینما و تلویزیون می‌شوند، حداقل یک بار آن را می‌پرسند. اگر کامل می‌دانید اسپین-آف چیست، که هیچی اما اگر هیچ ایده‌ای در رابطه با این اصطلاح مهم ندارید و یا می‌خواهید اطلاعات جامع‌تری در این رابطه کسب کنید، این مطلب برای شما نوشته شده است.

عشق و علاقه به هالیوود و سینمای خارج از مرزهای ایران، چیزی نیست که در کشور ما زیاد به آن بها داده شود و به همین دلیل بسیاری از اصطلاحاتی که در رابطه با دنیای سینما و تلویزیون وجود دارد، دست نخورده و به همان صورت انگلیسی در زبان ما هم تکرار می‌شوند. Spin-Off یکی از همین اصطلاحات است که نه معادل فارسی برایش پیدا شده است، و نه کلمه‌ای است که بتوان به راحتی آن را ترجمه کرد. شاید بهترین ترجمه‌ای که بتوان برای این اصطلاح نوشت، عبارت «محصول جانبی» باشد. اما از آنجایی که «محصول جانبی» نه به دل می‌نشیند و نه در میان فیلم‌بازان کشور جا افتاده است، ما هم در این متن از همان کلمه اسپین-آف استفاده می‌کنیم.

اسپین-آف از آن دست اصطلاحاتی است که بدون ذکر مثال، توضیح دادنش تقریبا غیرممکن است و بدتر خواننده را گیج می‌کند پس از همین اول، کار را با یک مثال شروع می‌کنیم. شاید اولین باری که مردم ایران به صورت جدی کلمه اسپین-آف را شنیدند، بخاطر سریال Arrow بود. این سریال هم‌اکنون با ۳ اسپین-آف شاخص، یکی از اسپین-آفی‌ترین سریال‌های دنیاست! در فصل دوم سریال Arrow، ما شاهد شخصیتی به نام «بری الن» (Barry Allen) بودیم که یک دانشمند جوان و باهوش بود. اواخر قسمتی که بری الن در آن حضور داشت، در یک شرایط خاصی به او صاعقه برخورد کرد و دیگر تا آخرین قسمت از فصل ۲ سریال Arrow هم خبری از این شخصیت نبود. اما بعد از تمامش شدن فصل ۲ سریال Arrow، شبکه CW سریالی به نام Flash را معرفی کرد که شخصیت اصلی‌اش همان بری الن بود که حالا بخاطر اون صاعقه‌ای که بهش برخورد کرده بود، دارای سرعتی غیرقابل تصور شده بود. درواقع بری الن بجای اینکه در همان سریال Arrow بماند، وارد سریال جدیدی به نام Flash شد و در این سریال وارد ماجراهایی کاملا متفاوت با داستان‌های سریال Arrow شد. اما هم Arrow و هم Flash در یک دنیای خیالی مشترک رقم می‌خورند و Arrow یک شهر از این دنیای خیالی را به تصویر می‌کشد و Flash هم شهر دیگری را درنتیجه داستان‌هایشان هم از یکدیگر مستقل هستند و به همین دلیل اگر مثلا از Arrow خوشتان نمی‌آید، می‌توانید بدون هیچ مشکلی سریال Flash را مشاهده کنید و یا برعکس. اما، این مستقل بودن به معنی جدا بودن نیست و هرزگاهی هم یک یا چند تن از شخصیت‌های Arrow به سریال Flash می‌روند و برعکس این اتفاق هم بارها رقم خورده است. اسپین-آف در اصطلاح، دقیقا همین است یعنی دو، یا چند اثر در یک دنیای مشترک رقم بخورند و باهم دیگر تعامل هم داشته باشند اما از نظر داستانی مستقل باشند و اینگونه نباشد که برای تماشای یکی از این آثار، مجبور باشید تمام آثار اسپین-آف‌های دیگر را هم مشاهده کنید. هرچند مشخص است که اگر تمام اسپین-آف‌های یک اثر را مشاهده کنید، می‌توانید درک بهتری نسبت به دنیای آن اثر داشته باشید. ضمن اینکه هرزگاهی «کراس‌اور» یا همان CrossOver هم در بین این اسپین‌آف‌ها رخ می‌دهد که به زودی در این رابطه هم توضیحاتی ارائه خواهیم داد.

برای بهتر جا افتادن مطلب، چند مثال کاربردی دیگر هم می‌زنیم. ببینید ما گفتیم اگر چند اثر در یک دنیای به خصوص رقم بخورند، آن دو اثر به احتمال زیاد اسپین-آف هم هستند اما این موضوع همیشه هم صدق نمی‌کند. شاید بهترین مثال برای این موضوع، بتمن باشد! تاکنون چندین و چند فیلم از بتمن ساخته شده که همه آن‌ها هم در شهر گاتهام رقم خورده‌اند اما به خوبی می‌دانیم که این بتمن‌ها هیچ ربطی به هم ندارند و در نتیجه اسپین-آف همدیگر، نیستند. این موضوع در رابطه با اسپایدرمن جدید سینما هم صدق می‌کند. نکته مهم دیگر، این است که نیازی نیست اسپین-آف‌ها از جنس یکدیگر باشند. مثلا همین سریال Arrow، یک اسپین-آف دیگر هم با نام Vixen دارد که درواقع یک سریال انیمیشنی است. یا مثلا دنیای تلویزیونی مارول (Daredevil و رفقا!) هم به نوعی اسپین-آف دنیای سینمایی مارول محسوب می‌شوند. اما دنیای تلویزیونی DC (یعنی Arrow و رفقا) اسپین-آف دنیای سینمایی DC نیستند، چون علی رغم اینکه اسما، در یک دنیای مشترک رقم می‌خورند، اما هیچ ربطی به یک دیگر ندارند و کاملا از همدیگر جدا هستند. یک نکته دیگر هم اینکه همیشه مانند مثالی که در ابتدا گفته شد، یک اثر والد وجود ندارد که بقیه آثار اسپین-آف آن باشند. به عنوان مثال در دنیای تلویزیونی مارول تمام سریال‌های Daredevil و Jessica Jones و… به صورت همزمان اسپین-آف یکدیگر هستند و هیچکدام والد سریال دیگر نیست. دنیای سینمایی مارول و دنیای سینمایی DC هم دقیقا به همین ترتیب هستند. درواقع تنها زمانی اسپین-آف به صورت والد-فرزند وجود دارد که تا قبل از موفقیت‌های والد، هیچ برنامه‌ریزی‌ای برای ساخته شدن فرزندها وجود نداشته باشد. درست مانند اسپین-آف‌های  Arrow که همگی صرفا بخاطر موفقیت‌های این سریال ساخته شدند و اگر Arrow نبود، آن‌ها هم هرگز ساخته نمی‌شدند. پس در این مورد خاص، Arrow اسپین-آف نیست، ولی Flash و Legends Of Tomorrow و Supergirl همگی اسپین-آف هستند. یا در یک مثال باکلاس‌تر (!)، Breaking Bad اسپین-آف نیست ولی Better Call Saul اسپین-آف محسوب می‌شود.

در این متن سعی کردیم تا سرحد امکان، جامع صحبت کنیم و مسئله را به طور کامل برایتان باز کنیم، اما اگر بازهم احیانا سوالی برایتان وجود دارد، می‌توانید در بخش نظرات بپرسید و یا من یا سعید یا بقیه دوستان جواب سوال‌هایتان را خواهند داد. امیدوارم این متن به درد کسانی که تازه می‌خواهند وارد دنیای جذاب و باارزش سینما و تلویزیون شوند، کمک کرده باشد و از این پس دقیقا بدانید که چرا سریال‌هایی مانند Angel و Joey و Origins و Fear The Walking Dead و… اسپین-آف محسوب می‌شوند.