سال ۲۰۱۶ فرا رسید و به دنبال آن در این گرمای سوزان تابستان، المپیک ریو با حرارتی وصف‌نشدنی آغاز به کار کرد. هر چند که المپیک بزرگترین آوردگاه ورزشی دنیاست، اما از آن نگذریم که المپیک بدون رسانه، یعنی تنها چند بازی ورزشی ساده. سینما و مردم همیشه در یک همنشینی سلیقه‌ای به سر می‌برند، در واقع این مردم هستند که سینما را هدایت می‌کنند و در مقابل این سینماگران هستند که خواسته‌های مردم را ساخت و پرداخت می‌کنند و آنان را از لحاظ روحی اغنا می‌کنند. ورزش نیز همیشه و همه جا خواستگاه مردمی داشته است، از خرابه‌های آکروپولیس یونان تا امروز و المپیک ریو، ورزش همیشه مورد استقبال مردم قرار گرفته است. به طبع سینما نیز در مقابل ورزش احساس مسئولیت میکند. به همین سبب تقابل المپیک و تابستان ، ما را به این فکر واداشت که یک پرونده‌ی اختصاصی مخصوص ژانر ورزش و سینمای ورزشی ارائه کنیم. در این پرونده محبوب‌ترین شخصیت‌های ورزشی سینما و محبوب‌ترین فیلم‌های سینمای ورزش را بر اساس آرای منتقدین انجمن نقد آمریکا بررسی، تجزیه و تحلیل می‌کنیم، ضمنا نگاه مردمی را نیز فراموش نکرده‌ایم و به استقبال فیلم‌های سینمایی که در ایران مخاطب فراوانی پیدا کرده‌اند نیز رفته‌ایم. در این پرونده‌ی اختصاصی که خالی از حال و هوای المپیک و ورزش نیست همراه گیم شات باشید.
المپیک و سینما
اگر سری به تاریخچه‌ی المپیک بزنیم، شاهد نمادهای متفاوتی هستیم که هر کدام صاحب فلسفه‌ای هستند. بهعنوان مثال پنج دایره‌ای که هر کدام نشان یک قاره هستند و در هم فرورفتگی این پنج دایره نشان از همبستگی میان قاره ها و جلوگیری از نژاد پرستی و احترام به تمامی ملل است، در واقع اگر این موضوع را به سینما بسط بدهیم نیز به همین درک می‌رسیم. سینما مکانی‌ست برای همه رنگ‌ها از همه ملیت‌ها و از همه نژادها. سینما هیچگاه تمایز میان انسان‌ها قائل نمی‌شود و این خود نقطه مشترکی میان سینما و ورزش و خصوصا نماد المپیک است. دیگر نماد المپیک که قابل تعمیم به سینما خصوصا ژانر ورزش است شعار «سریعتر٬ بالاتر٬ قوی تر» میباشد. این شعار از یونان باستان پایه المپیک گشت. در واقع سینما نیز همینطور است، سینما پرسرعت‌ترین رسانه‌ای است که در قوی‌ترین شکل ممکن به اعتلا و رشد فرهنگی یک کشور کمک میکند. پس سینما و المپیک در نمادگرایی بسیار شباهت دارند.
با مقدمه فوقگمان میکنم مخاطبان هوشمند این پرونده دریافته‌اند که سینما علی‌الخصوص ژانر ورزش تنها برای سرگرمی نیست و تفکر و فلسفه‌ای پشت این سینما و اصولا رسانه نهفته است.
گاو خشمگین ؛ رابرت دنیرو و اسکورسیزی در یک قاب
همه اهالی ورزش برای یک بار هم که شده نام فیلم «گاو خشمگین» را شنیده‌اند و همه اهالی سینما نیز «رابرت دنیرو» و «مارتین اسکورسیزی» را به خوبی می‌شناسند. فیلم گاو خشمگین اثر مارتین اسکورسیزی و با بازی درخشان رابرت دنیرو در نقش یک مشت زن آمریکایی، روایت داستان زندگی «جیک لاموتا» مشت زن قهار دنیای بوکس است. این اثر یک اثر اقتباسی از کتاب «گاوخشمگین، داستان من» اثر خود جیک لاموتا میباشد که اولین بار توسط رابرت دنیرو هنگام فیلمبرداری فیلم پدرخوانده و در پشت صحنه خوانده شد و بسیار مورد توجه وی قرار گرفت. ایده تبدیل این کتاب به یک فیلم سینمایی چند وقتی در ذهن او خیس خورد تا نهایت تصمیم بر آن گرفت که با همکار و دوست صمیمی‌اش مارتین اسکورسیزی در باب این فیلم صحبتی داشته باشد. اسکورسیزی که در تجربه پیشین سینمایی خود ناموفق بود و مدتی از سینما فاصله گرفته بود، ساخت این فیلم را پذیرفت و این فیلم در ادامه و در زمان پخش بعنوان یکی از تجربه‌های موفق اسکورسیزی و بعنوان بهترین فیلم ژانر ورزش انجمن منتقدین آمریکا انتخاب گشت. ساخت این فیلم حواشی بسیاری را در پی دارد از جمله آنکه دنیرو برای آمادگی جسمانی خود و شبیه سازی هیکل خود با جیک لاموتا سی کیلوگرم به وزن خود اضافه نمود. اسکورسیزی در تجربه پیش از گاو خشمگین، با فیلم «نیویورک نیورک» شکست عظیمی را در صنعت سینما تجربه کرده بود اما با این فیلم دوباره روی زبان ها افتاد و اعتبار خود را باز پس گرفت. از دیگر نکات جالب این فیلم آنست که فیلمنامه فیلم را ابتدا «مادریک مارتین» نگاشت و نام آن را مشت زن حرفه‌ای گذاشت و چون مورد پسند قرار نگرفت پل شریدر نگارش آن را برعهده گرفت.
فیلم ساختاری سیاه سفید دارد، از این رو در افکت های تصویری به جای خون از شکلات استفاده کردند که طبیعی تر جلوه کند. برای افکت های صدا و صدای ضربه‌های مشتی که در رینگ رد و بدل می شود از آب هندوانه و گوجه کمک گرفته و صداهای کم نظیری را با خلاقیتی وصف ناشدنی تهیه کرده‌اند. بازیگری هنر پر مسئولیتی ست،از این رو رابرت دنیرو برای اینکه شخصیت جیک لاموتا را باور پذیرتر کند در مسابقات بوکسی که در بروکلین برگذار می‌شد شرکت کرد و توانست دو پیروزی بدست بیاورد.فیلم تنها چند دقیقه کوتاه از صحنه های مشت زنی را در خود دارد ولی بازیگران برای همین چند دقیقه به مدت ۶ هفته تمرین رقص پا و بقیه ریزه کاری‌های بوکس را انجام می‌دادند. از جمله اتفاقات جالب دیگری که در فیلم افتاده است،ناامیدی اسکورسیزی از موفقیت فیلم بود،وی در تمام مدت فیلمبرداری با این کابوس زندگی میکرده‌است و معتقد بر آن بود که پس از «نیویورک نیویورک» و این فیلم دوران فیلمسازی وی تمام شده و او باید خانه نشین و یا یک معلم ساده ی سینما شود.جیک لاموتا پس از اتمام فیلمبرداری و در مصاحبه ای رابرت دنیرو را نابغه ی مشت زنی خواند و او را یک استعداد مشت زنی در جهان دانست.
این فیلم در نهایت بر خلاف آنچه اسکورسیزی بر آن عقیده داشت،صاحب جوایز زیر گشت:
برنده اسکار بازیگر نقش اول مرد برای رابرت دنیرو
برنده اسکار تدوین برای تلما شونمیکر
نامزد اسکار بازیگر نقش مکمل مرد برای جو پشی
نامزد اسکار بازیگر نقش مکمل زن برای کتی موریارتی
نامزد اسکار فیلمبرداری برای مایکل چاپمن
نامزد اسکار کارگردانی برای مارتین اسکورسیزی
نامزد اسکار بهترین فیلم
نامزد اسکار صدابرداری برای دونالد میچل، بیل نیکلسون، دیوید کیمبال، لس لازارویتز
این فیلم در تمامی نظر سنجی های سینمای ژانر ورزش در رده‌ی ۱۰ فیلم برتر قرار گرفته‌است. تماشای این فیلم قدیمی اما پر حرارت در روزهای داغ المپیک بسیار تماشایی است.
راکی ؛ نوستالژی به توان ابدیت
کافیست امتحان کنید، از اطرافیانتان ،از دوستانتان یک لیست فیلم های ورزشی بخواهید، محال ممکن است راکی گزینه‌ی اول یا دوم نباشد. راکی تحولی نو در سینمای ژانر ورزش دنیا رقم زد.« سیلوستر استالونه » با آن قامت بلند و هیکل ورزیده در قامت یک بوکسور حرفه ای، تجربه‌ای را در سینمای جهان رقم زد که وصف ناشدنی‌ست. فیلم در سال ۱۹۷۶ به کارگردانی « جان جی. آویلدسن » و نویسندگی « سیلوستر استالونه » بر روی پرده‌ی سینماهای آمریکا رفت.
داستان مربوط به یک بوکسور (سیلوستر استالونه) ایتالیایی است که نتوانسته بود به قهرمانی برسد اما شانس به او رو کرد و مسابقه‌ای بین او و قهرمان سنگین وزن جهان (آپولو کرید) شکل گرفت که راکی توانست با پشت کار و تلاش قهرمان راشکست دهد.راکی تنها یک فیلم نبود، بلکه در کنار صحنه‌های جذاب رزمی ،فلسفه‌ی پشتکار و تلاش برای رسیدن به یک موفقیت بزرگ را نیز بیان میکند.
این فیلم پس از موفقیت های فراوان صاحب چندین جایزه‌ی سینمایی ارزنده گشت که از آن بین:
برنده جایزه اسکار بهترین کارگردانی – جان جی. آویلدسن
برنده جایزه اسکار بهترین تدوین – ریچارد هلسی، اسکات کنراد
برنده جایزه اسکار بهترین فیلم – ایروین وینکلر، رابرت چارتاف
نامزد جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد – سیلوستر استالونه
نامزد جایزه اسکار بهترین فیلمنامه – سیلوستر استالونه
نامزد جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد – بورگس مریدیت
نامزد جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد – برت یانگ
نامزد جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش اول زن – تالیا شایر
نامزد جایزه اسکار بهترین موسیقی متن – بیل کانتی
راکی در تمام نظرسنجی های ژانر ورزش سینما میان ده رتبه‌ی اول قرار گرفته است.اما یک نکته از راکی باقی میماند و آن موسیقی بی‌نظیر آن است که « بیل کانتی » تهیه و تنظیم کرده است.در زیر لینک دانلود این موسیقی بی نظیر را با شما به اشتراک می‌گذاریم.
فاکس کچر ؛ جدال غرور و تعصب
فاکس کچر فیلمی با ژانر زندگی نامه/مستند به روایت زندگی « مارک شولتز » کشتی گیر آمریکایی می‌پردازد. وی که صاحب عناوین جهانی متعددی در زمینه‌ی کشتی بوده‌است، سر انجام بخاطر پول و بعلت مشکلات روحی که ناشی از عدم توجه دیگران به وی نشات می‌گرفته‌است، حاضر به ترک منزل و پوشیدن لباس تیمی به نام فاکس کچر میشود. «دوپونت» مالک فاکس کچر روی وی تاثیر فراوان گذاشته و سیر انحطاط یک قهرمان کشتی را از عرش به فرش شاهد خواهید بود.
.هر چند که فیلم‌نامه‌ی فوق العاده ی « مکس فرای و دَن فاترمن » تاثیر بسزایی در درخشش اثر داشته‌‌است، اما از این بین نباید از کارگردانی فوق العاده‌ی « بنت میلر » نیز غافل شویم. فاکس کچر در سال اکران با شکست در گیشه ی آمریکا مواجه شد اما در کشورهای دیگر خصوصا حوزه ی اتحادیه ی اروپا این فیلم با استقبال کم نظیری مواجه گشت.دلیل عدم استقبال آمریکایی ها از این فیلم دلایل سیاسی و طعنه‌ی کارگردان به نظام سرمایه‌داری و در عین حال آثار انحطاط سرمایه‌های ملی این کشور بود. این فیلم تنها یک فیلم ورزشی نیست همانطور که بنت میلر کارگردان فیلم در مصاحبه های جشنواره ای بر آن تاکید کرده است، این فیلم را یک فیلم اخلاقی_ورزشی در حوزه ی سینما می‌داند. جایی که انسان در میان گرفتاری های زندگی و میان کشمکش های فراوان حوزه‌ی انسانیت خویش، اسیر سرمایه داران و بلند مقامان دولتی شده و این نقطه‌ی بارز انحطاط فردی در فرد خواهد شد.
این فیلم در جشنواره ی کن خوش درخشید ،در بخش اصلی برای نخل طلایی رقابت کرد که میلِر در آن برنده جایزه بهترین کارگردانی شد. فیلم برای پنج اسکار از جمله بهترین بازیگر برای استیو کارل، بهترین بازیگر نقش مکمل برای مارک روفالو، و بهترین کارگردانی برای بنت میلر در هشتاد و هفتمین دوره آن نامزد دریافت جایزه شد.فیلم نامزد سه جایزه گلدن گلوب، شامل بهترین فیلم نیز بود.
بازی پول؛ برد پیت در نقش یک سرمربی
« بنت میلر » در صنعت سینما و بخصوص در ژانر ورزش سالهاست که دیگر تبدیل به یک برند شده است.« بازی پول » فیلم بسیار مشهوری در ژانر زندگی نامه/ورزش است که با بازی « براد پیت » و توسط « کمپانی کلمبیا پیکچرز » تولید و تهیه شده است.این فیلم بر اساس رمانی با همین نام نوشته ی « مایکل لوییز » ساخته شده است.داستان فیلم٬ گرد یک مربی بیسبال می‌گردد که با تیمی شکست‌خورده در تاریخ مواجه است. وی تلاش های بسیاری برای احیای این تیم میکند. این فیلم در ایران بارها پخش شده و استقبال بی‌نظیری از این فیلم در کشورهای اروپایی نیز شده است. بنت میلر با ساخت این فیلم نیز قدرت اراده و اختیار آدمی را نشان میدهد که در طی دوران و با پشتکار فراوان می‌تواند تمام قله ها را فتح کند.در واقع میلر همیشه در ساخت فیلم های خود تنها بر هیجان و ایجاد صحنه های ورزشی اکتفا نمی‌کند، بلکه سعی بسیار در ارائه ی مسائل انگیزشی و اخلاقی دارد.
این فیلم در جشنوارهای های گوناگونی شرکت کرده است که حاصل این فیلم:
نامزد اسکار بهترین فیلم برای برد پیت و ریچل هارویتز و مایکل د لوکا
نامزد اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد برای برد پیت
نامزد اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد برای جونا هیل
نامزد اسکار بهترین فیلمنامه نویسی اقتباسی برای استیون زایلیان
نامزد اسکار بهترین تدوین میباشد.
ارابه‌های آتش ؛ تلاش تا المپیک
ارابه‌های آتش یک فیلم بریتانیایی است که در سال ۱۹۸۱ پخش شده‌است. این فیلم براساس سرگذشت واقعی دو ورزشکار مسیحی بنیادگرا و یهودی بریتانیایی است که برای حضور در المپیک تابستانی ۱۹۲۴ تمرین میکند.
این فیلم به کارگردانی « هیو هادسن » تلاش ستودنی دو قهرمان جهانی را نشان میدهد که برای رسیدن به المپیک را به تصویر میکشد.بازیگران این اثر « شریل کمپبل،پیتر ایگن،نایجل هیورز » میباشند.اما نکته ی بارز این فیلم که به شهرت این فیلم بسیار کمک کرده است موسیقی طلایی « ونجلیس» بر روی این اثر است.جوایز این فیلم به طریق زیر است:
برنده جایزه اسکار بهترین طراحی لباس – Milena Canonero
برنده جایزه اسکار بهترین موسیقی – وانگلیس
برنده جایزه اسکار بهترین فیلم – David Puttnam
برنده جایزه اسکار بهترین فیلمنامه – Colin Welland
نامزد جایزه اسکار بهترین بازیگر مرد نقش مکمل – Ian Holm
نامزد جایزه اسکار بهترین کارگردان – Hugh Hudson
نامزد جایزه اسکار بهترین تدوین – Terry Rawlings
اما حیف است که موسیقی شنیدنی این فیلم را با شما به اشتراک نگذاریم، پس هم‌اکنون به نوای طلایی ونجلیس بر روی این اثر گوش بسپارید:
شکست ناپذیر ؛ جولی در مقام کارگردان
آنجلینا جولی بازیگر مطرح هالیوود پس از گرایشات متنوعی که در حوزه ی تحصیل و شناخت ادبیات حاصل کرد تصمیم به ساخت یک فیلم درام/ورزشی به نام شکست ناپذیر نمود.وی داستان را مقتبس از رمان ناگسستنی اثر « ورا هیلنبرند » تهیه نموده است.داستان فیلم بدین قرار است که ،بعد از سقوطی تقریباً کشنده در جنگ جهانی دوم، لوئیس زامپرینی ۴۷ روز پر از رعب و وحشتی را که به همراه دو تن از یارانش روی یک تکه الوار گذراند تا این که توسط نیروی دریایی ژاپن دستگیر و به یکی از اردوگاههای اسرای جنگی اعزام شد.
از نکات جالب این فیلم فیلمنامه نویسی برادران کوئن برای جولی میباشد. آنها این اثر را یک اثر فوق العاده دانستند. و تصمیم به نگارش این اثر اقتباسی نمودند. آنچه از محتوای فیلم بر می‌آید تاثیر ورزش و روحیه ورزشی بر سخت کوشی و زندگی اسفناک یک انسان در شرایط سخت جنگی‌ست. یک ورزشکار و یک قهرمان در آرزوی دویدن و تحرک تمام سختی های اسارت و جنگ را به جان میخرد و در نهایت چون نام فیلم شکست ناپذیرانه به زندگی و میادین ورزشی باز می‌گردد.
فیلم موفق به کسب جایزه ویژه منتقدین آمریکا و جایزه بفتا برای بهترین بازیگر گشت.در آمریکا و استرالیا فیلم با استقبال بسیار خوبی مواجه شد و جولی در مقام کارگردان نیز چون بازیگری بسیار خوش درخشید.
جری مگوایر ؛ پول، عشق، ورزش
فیلم فوق یکی از تاثیر گذارترین فیلم ها در حل بحران اقتصادی ورزش در جهان بوده‌است. «کامرون کرو» با ساخت فیلمی کمدی/درام نگاهی متفاوت به ژانر ورزش میکند. او در این فیلم اقتباسی از روانشناسان مطرح آمریکایی داشته و بنیان خیر و اراده ی انسان را ستایش میکند. تام کروز در نقش یک کارگزار ورزشی موجب تسلای روح یک ورزشکار آسیب دیده شده و او را به درجات عالی ورزش می‌رساند. فیلم در زمان اکران گیشه ی خوبی را پشت سر گذاشت .این فیلم نامزد پنج جایزه ی اسکار گشت اما متاسفانه موفقیتی در اسکار حاصل نکرد اما « تام کروز » با ایفای نقش در این فیلم موفق به دریافت جایزه ی گلدن گلوب بعنوان بهترین بازیگر مرد گشت.
هر چقدر به لیست فیلم‌های برتر ژانر ورزش نگاه میکنم، میل به معرفی فیلم‌های بیشتری در این پرونده در من ایجاد میشود.اما خب این تنها پرونده ای بود برای معرفی این ژانر و به یقین نمی‌تواند حق مطلب را نسبت به تمام این ژانر ادا کند. فیلم‌های بسیاری در سینمای ورزشی خوش درخشیده‌اند که حتما مخاطبین ما از ارائه ی اطلاعات آنان در بخش نظرات دریغ نمی‌کنند.ورزش و سینما در میان مردم جای دارند، و هر آنچه مردم بپسندد جاویدان میماند.
امیدوارم در این روزهای ورزشی سری به آرشیو فیلم‌های ورزشیتان بزنید و از این فیلم‌ها لذت ببرید. در نهایت امیدوارم در روزهای باقیمانده از المپیک ریو ۲۰۱۶ کاروان ایران نیز با مدال‌های رنگارنگ شادی را به مردم ایران علی‌الخصوص طرفداران سینمای ورزشی و کاربران گیم شات ارزانی کنند.
